De sprinklerinstallatie heeft zich in de afgelopen decennia bewezen als een doeltreffende manier om gebouwen en hun gebruikers tegen de risico’s van brand te beschermen. Vanwege hun effectiviteit in het beheersen van brand worden sprinklers wereldwijd toegepast in onder andere magazijnen, industriële gebouwen, kantoorgebouwen, scholen, winkelcentra, zorginstellingen, woontorens en parkeergarages.
De situatie in een productiebedrijf is totaal anders dan in een zorginstelling of parkeergarage. Ook op het gebied van brandveiligheid zijn er belangrijke verschillen wat betreft de brandontwikkeling en de schaderisico’s. Om die reden zijn er in de loop der jaren verschillende typen sprinklers ontwikkeld voor uiteenlopende situaties. Inmiddels is er voor vrijwel ieder brandscenario een sprinklerinstallatie met bijpassende sprinklers mogelijk. Hierbij wordt een type sprinkler gebruikt dat aansluit op de gebruiksfunctie van het gebouw en de potentiële vuurlast.
Sprinklers kunnen op basis van hun eigenschappen in verschillende categorieën of typen worden ingedeeld. In dit artikel lichten we de verschillende typen sprinklers toe op basis van hun eigenschappen
Activeringsmechanisme
Een sprinklerinstallatie is een automatische blusinstallatie. Dat wil zeggen dat de installatie bij brand automatisch, dus zonder tussenkomst van mensen, wordt geactiveerd. In de meeste gevallen zijn sprinklers voorzien van een hittegevoelig element dat bij het bereiken van een bepaalde temperatuur bezwijkt, waardoor de sprinkler wordt geactiveerd en begint te sproeien. Dit hittegevoelige element kan een glasbulb (glazen ampul) of een smeltverbinding (fusible link) zijn. Omdat deze sprinklers op de hitte van de brand reageren worden alleen de sprinklerkoppen direct bij de brandhaard geactiveerd. In de praktijk zijn dit er meestal slechts 1 of 2.
Er is ook een sprinklersysteem dat gebruik maakt van open sprinklers (dus zonder hittegevoelig element) die door een branddetectiesysteem worden aangestuurd. Dit is een zogeheten deluge systeem. In tegenstelling tot een ‘regulier’ sprinklersysteem worden bij een deluge systeem alle sprinklers in de ruimte geactiveerd bij brand. Deluge systemen worden voornamelijk toegepast in situaties waar een brand zich razendsnel kan verspreiden, zoals sommige industriële omgevingen of bedrijven in de afvalverwerking.
Aanspreektemperatuur
Wie verschillende sprinklers met glasbulb met elkaar vergelijkt zal opmerken dat de vloeistof in het glaspatroon verschillende kleuren kan hebben. De kleur van de vloeistof geeft de aanspreektemperatuur van de sprinkler aan. De aanspreektemperatuur is de omgevingstemperatuur waarbij het hittegevoelige element van de sprinkler bezwijkt en de sprinkler wordt geactiveerd.
Vanuit de diverse ontwerpvoorschriften worden sprinklers in verschillende temperatuurklassen met bijbehorende kleuren ingedeeld. Daarbij zijn er onderlinge verschillen tussen de NEN, NFPA en FM voorschriften. Voor installatie die volgens NEN-EN 12845 worden aangelegd wordt de volgende indeling gehanteerd.
Bij het ontwerp van een sprinklerinstallatie worden doorgaans sprinklers gekozen met een aanspreektemperatuur van 30 graden boven de hoogste verwachte omgevingstemperatuur in de ruimte. Van sprinklers met een glaspatroon is de aanspreektemperatuur van 68°C (rode vloeistof) het meest gebruikelijk.
Reactiesnelheid
Een andere eigenschap waarop sprinklers onderling van elkaar verschillen is de reactiesnelheid. De reactiesnelheid van een sprinkler wordt uitgedrukt in een RTI-waarde. De afkorting RTI staat voor Response Time Index. Deze waarde in meter-seconden geeft de warmtegevoeligheid van de sprinkler weer. Hoe lager de RTI-waarde, des te hoger de warmtegevoeligheid en dus de reactiesnelheid.
Op basis van hun reactiesnelheid worden sprinklers in drie hoofdcategorieën verdeeld:
- Standard Response Sprinklers, met een RTI ≥ 80 (ms)½
- Fast Response Sprinklers met een RTI ≤ 50 (ms)½
- Special Response Sprinklers, met een RTI tussen de 50 (ms)½ en 80 (ms)½
Er worden ook andere benamingen gebruikt voor sprinklers die een RTI kleiner dan 50 (ms)½ hebben, zoals Quick Response en Early Suppression Fast Response (ESFR) sprinklers. Dit zijn typen sprinklers die onder de categorie Fast Response vallen.
Wateropbrengst
Een sprinkler heeft als functie om een juiste hoeveelheid bluswater op de juiste plaats te verspreiden. Afhankelijk van de brandrisico’s kan er weinig tot extreem veel bluswater nodig zijn om een brand te kunnen bedwingen. De wateropbrengst van de sprinklers dient aan te sluiten om de benodigde capaciteit.
De hoeveelheid water die een sprinkler levert is afhankelijk van twee factoren: de druk in de leiding en de doorlaat van de sprinkler. In de sprinklertechniek wordt de doorlaat uitgedrukt in een K-factor. Dit is een constante waarde in liters per minuut (l/min). De K-factor kan overigens ook naar Amerikaanse maatstaven worden uitgedrukt in GPM (gallons per minute).
De meeste sprinklers hebben een K-factor van 80 of 115. Dat wil zeggen dat ze bij een druk van 1 bar een wateropbrengst van 80 l/min of 115 l/min leveren. Er zijn echter ook sprinklers die een veel grotere wateropbrengst leveren. Voor de beveiliging van magazijnen en bedrijfshallen worden vaak ESFR sprinklers gebruikt, welke een K-factor van 200 tot 360 kunnen hebben.
Uitvoeringswijze
Sprinklers verschillen ook van elkaar in de wijze waarop ze uitgevoerd worden. Hier lichten we de meest gebruikelijke vormen toe.
Staande sprinklers (Upright)
Dit is de meest toegepaste uitvoering en komt met name veel voor in magazijnen, industriële gebouwen en parkeergarages.
Hangende sprinklers (Pendent)
Deze sprinklers worden veel toegepast bij verlaagde plafonds, bijvoorbeeld in winkels, kantoorgebouwen, zorginstellingen en scholen.
Verborgen sprinklers (Concealed)
Concealed sprinklers worden verborgen gemonteerd achter een afdekplaat. Dit type sprinkler wordt vaak vanuit esthetisch oogpunt toegepast. Concealed sprinklers worden ook gebruikt in gevangenissen vanwege het risico op vandalisme.
Wandsprinklers (Sidewall)
Wandsprinklers versproeien bluswater vanaf de zijkant en hebben vaak een grote worplengte. Dit type sprinkler wordt o.a. gebruikt om objecten te beveiligen of wanneer het om technische redenen niet mogelijk is sprinklers in het plafond te monteren.
Droge hangende sprinklers (Dry Pendent)
Droge sprinklers bestaan uit een sprinklerkop en een stuk leiding dat vrij is van water. Deze sprinklers worden toegepast in omgevingen die onderhevig zijn aan vorstgevaar zoals koel- en vriesruimten. De leiding van de droge sprinklers wordt buiten vorstgevaarlijk gebied aangesloten op het natte sprinklersysteem.
Droge horizontale sprinklers (Dry Horizontal Sidewall)
Dit type sprinkler wordt voornamelijk gebruikt om een gebied te beveiligen dat zich buiten het gebouw bevindt, zoals de ruimte onder een luifel of een entreegebied.
Woningsprinklers (Residential)
Residential sprinklers zijn specifiek ontwikkeld voor woningen en komen vooral voor in woontorens en hogere appartementencomplexen. Omdat de brandstof (meubels) zich hier vaak langs de wanden bevindt hebben deze sprinklers een aangepast sproeipatroon.
Deze verschillende eigenschappen zorgen voor een gigantisch aantal mogelijke combinaties. Sprinklers zijn dan ook in een grote variatie aan verschillende uitvoeringen beschikbaar. Dit maakt dat voor vrijwel iedere brandscenario een sprinklerinstallatie kan worden ontworpen met sprinklers die perfect aansluiten op de aanwezige brandrisico’s.
Onze specialisten nemen u graag mee in de mogelijkheden voor een sprinklerinstallatie voor uw specifieke situatie. Op basis van uw wensen en de contouren van uw pand krijgt u van ons een passend advies met betrekking tot het sprinklersysteem en de verschillende typen sprinklers die tot de mogelijkheden behoren.
