Op het gebied van brandveiligheid zijn veel zaken in normen en voorschriften vastgelegd. Wat is een norm eigenlijk? Wat betekent het als een brandveiligheid installatie volgens een bepaalde norm is aangelegd? En welke normen worden er in Nederland allemaal toegepast? In een korte reeks artikelen leggen wij dit graag aan u uit. Dit is deel 1, waarin we ingaan op de normen voor sprinklerinstallaties.
Wat zijn normen?
Normen zijn een verzameling van nationale of internationale afspraken waarin is vastgelegd hoe een brandbeveiliging installatie ontworpen, aangelegd en/of onderhouden moet worden. Er worden afzonderlijke normen gehanteerd voor enerzijds het ontwerp en de installatie van brandbeveiliging systemen en anderzijds het beheer en onderhoud. De ontwerpnormen richten zich op het ontwerp en de aanleg van nieuwe installaties. De onderhoudsnormen zijn van toepassing op installaties die in gebruik zijn genomen.
Wat is het nut van normen?
Normen zijn om meerdere redenen in het leven geroepen. Eén van de redenen om normen te hanteren is om de kwaliteit van brandbeveiliging installaties te waarborgen. De normen kunnen gezien worden als een kwaliteitsstandaard. Voldoet een installatie aan een bepaalde norm, dan geeft dit zekerheid over de kwaliteit van het systeem. Onder andere over de samenstelling van het systeem, de kwaliteit van de gebruikte materialen, de juiste veiligheidsvoorzieningen, enzovoorts.
Normen en certificering
Voor sprinklerinstallaties en andere brandbeveiliging installaties worden de normen ook als leidraad gehanteerd voor de inspectie en certificering. Voor de bevoegde instanties zijn de normen een middel om te toetsen of een installatie aan de gewenste kwaliteit voldoet. Zonder normen zou dit een stuk lastiger te beoordelen zijn.
Voor de gebouweigenaar, installateur, verzekeraar en andere betrokken partijen bieden de normen ook zekerheid. Door een installatie conform een norm aan te leggen is er meer zekerheid dat de installatie bij oplevering gecertificeerd kan worden. Dit helpt onaangename verrassingen achteraf voorkomen.
Welke sprinkler normen zijn er?
Voor het ontwerp en de aanleg van nieuwe sprinklerinstallaties zijn er verschillende normen.
NEN-EN 12845 + NEN 1073
Dit is de huidige Nederlandse norm voor het ontwerp en de aanleg van sprinklerinstallaties. Deze norm is een combinatie van de (Nederlandse vertaling van de) Europese norm EN 12845 en de Nederlandse aanvullingen op deze norm (in NEN 1073). De EN 12845 is geïntroduceerd om in Europa één en dezelfde uitgangspunten te hanteren voor de aanleg van sprinklersystemen.
VAS
Vóór de introductie van de NEN-EN 12845 + NEN 1073 werd de VAS (Voorschriften Automatische Sprinklerinstallaties) gehanteerd. Met de introductie van de nieuwe NEN norm is het VAS komen te vervallen. Voor nieuwe installaties mag de VAS ook niet meer worden gebruikt. De VAS is alléén nog van toepassing op installaties die vóór 2010 zijn aangelegd.
NFPA
Naast de Nederlandse norm wordt er ook regelmatig gebruikt gemaakt van internationale voorschriften, waaronder de NFPA. Deze voorschriften zijn afkomstig van de National Fire Protection Association uit de Verenigde Staten. De NFPA heeft diverse normen uitgegeven op het gebied van het ontwerp, installatie en onderhoud van brandbeveiliging systemen. NFPA 13 is de ontwerpnorm voor sprinklerinstallaties vanuit de NFPA. Deze norm wordt internationaal geaccepteerd en toegepast.
FM
Verzekeringsmaatschappij FM Global (FM) heeft een sterke internationale reputatie op het gebied van brandbeveiliging. FM voert veel brandonderzoeken uit en geeft naar aanleiding van haar onderzoeken voorschriften uit. De ‘Loss Prevention Data Sheets’ van FM worden veelvuldig toegepast in de sprinkler branche.
CEA
Comité Européen de Assurances (CEA) is een Europese verzekeringsmaatschappij. Deze kan gezien worden als de Europese tegenhanger van FM.
VdS
Het Duitse Verband der Sachversicherer (VdS) is een gerenommeerd keuringsinstituut dat zich specialiseert in brandbeveiliging en security. VdS en CEA hebben gezamenlijk de norm VdS CEA 4001en uitgegeven.
Wat zijn de verschillen?
Al deze normen hebben veel met elkaar gemeen. Het is dus niet zo dat een installatie die volgens een bepaalde norm is aangelegd per definitie beter of veiliger is dan een installatie waarbij een andere norm gehanteerd is.
Uiteraard zijn er ook verschillen. Dat is ook niet vreemd, aangezien deze normen afkomstig zijn van verschillende organisaties uit verschillende landen, met ieder ook hun eigen invalshoek op brandveiligheid. De normen gaan bijvoorbeeld allemaal net iets anders om met de indeling in gevarenklassen. Daarnaast zijn er verschillen in de technische eisen die vanuit de normen gelden. Een bekend voorbeeld is de maximale omvang van een sprinklersectie. De normen verschillen hierin onderling flink.
De keuze voor een norm
Bij het ontwerp en de aanleg van een nieuwe sprinklerinstallatie worden de uitgangspunten voor de installatie vastgelegd in een uitgangspuntendocument (UPD). Hierbij mag men zelf de keuze maken welke ontwerpnorm wordt gehanteerd. Bij de keuze voor een bepaalde norm zijn er allerlei zaken waar men rekening mee moet houden. Per situatie moet dus bekeken worden met welke norm het beste invulling kan worden gegeven aan de veiligheidseisen en technische (on)mogelijkheden.
In de praktijk
In de praktijk wordt in Nederland voornamelijk gebruikt gemaakt van de NEN en de Amerikaanse NFPA en FM voorschriften. Andere voorschriften zoals de VdS komen ook voor, maar zijn minder gebruikelijk. Per sector zijn er verschillen in welke normen het meest worden toegepast. Bij sprinklerinstallaties voor magazijnen, distributiecentra en andere logistieke omgevingen worden vaak de FM voorschriften toegepast. Voor productiebedrijven en andere industriële omgevingen kiest men vaak voor de NFPA. Sprinklerinstallaties voor winkelcentra en kantoorgebouwen worden vaak volgens NEN aangelegd, al komt NFPA hier ook regelmatig voor.
Ook komt het voor dat vanuit de verzekeraar of de opdrachtgever wordt geëist dat de sprinklerinstallatie volgens een bepaald voorschrift wordt aangelegd. Omdat de FM voorschriften uit de verzekeringsbranche afkomstig zijn, geven verzekeraars er vaak de voorkeur aan om de FM voorschriften toe te passen.
Voorschriften combineren
Met al deze verschillende voorschriften lijkt het aantrekkelijk om verschillende voorschriften te combineren en daarbij op zoek te gaan naar de regels die het meest gunstig zijn. Dit ‘normshoppen’ is in Nederland niet toegestaan. In sommige gevallen is het wel wenselijk of zelfs noodzakelijk om meerdere normen te combineren. Daarom zijn er middels het CCV certificatieschema afspraken gemaakt over de voorwaarden waaronder verschillende normen mogen worden gecombineerd. Hoge atria, storage sprinklers en de watervoorziening zijn enkele voorbeelden van dit soort geaccepteerde afwijkingen.