Om branden te bestrijden maakt men van verschillende soorten blusmiddelen gebruik . Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen grote blusmiddelen, zoals een sprinklerinstallatie, en kleine blusmiddelen, zoals draagbare brandblussers en brandslanghaspels. De blusmiddelen die men aanschaft moeten geschikt zijn voor de mogelijke branden die kunnen ontstaan. In dit artikel legt Unica Fire Safety uit welke soorten kleine blusmiddelen er zijn en bij welk type brand deze kunnen worden gebruikt.
Soorten Kleine blusmiddelen
Kleine blusmiddelen zijn draagbare of verrijdbare blusmiddelen die door de BHV’ers kunnen worden ingezet als eerste interventiemiddel bij brand. Ze zijn bedoeld om kleine- of beginnende branden te blussen. Als we het hebben over kleine blusmiddelen kunt u aan de volgende denken:
Blusdeken
De blusdeken is bedoeld om een brandend voorwerp af te sluiten van zuurstof en daarmee de brand te doven. Een blusdeken wordt voornamelijk gebruikt voor branden in de keuken, zoals een vlam in de pan, of bijvoorbeeld bij een kleine brand in een prullenbak. Daarnaast worden ze ook vaak gebruikt voor personen en kleding die in brand staan. De blusdeken is alleen effectief voor objecten die kleiner zijn dan de blusdeken zelf, omdat het object volledig van zuurstof moet kunnen worden afgesloten om de brand te doven.
Draagbare brandblussers
Een brandblusser is een apparaat om het vuur van een kleine brand te doven. Het bestaat uit een cilinder waarin zich een beperkte hoeveelheid blusmiddel onder druk bevindt. Op basis van het blusmiddel dat wordt toegepast, kunnen brandblussers in verschillende categorieën worden ingedeeld. We zetten deze categorieën op een rij:
-
Poederblusser: dit is het meest voorkomende type brandblusser. Een poederblusser maakt gebruik van een droog poedermengsel dat zijn blussende werking heeft door zuurstof af te sluiten van de brand. De meest veelzijdige poederblussers zijn geschikt voor brandklassen A, B en C. Er bestaan ook BC poederblussers en speciale poederblussers voor brandklasse D. Het poeder is niet elektrisch geleidend en niet vorstgevoelig. Poederblussers zijn niet geschikt voor branden waarbij elektrische apparatuur betrokken is, vanwege het risico op ernstige nevenschade aan de apparatuur.
-
Sproeischuimblusser: deze blussers bevatten een mengsel van water en een vloeibaar schuimvormend middel. Het schuim dekt de brandhaard af, waardoor er geen zuurstof bij kan komen en de brand verstikt. Sproeischuimblussers zijn geschikt voor klasse A, B en/of F branden.
- CO2: In de cilinder zit CO2 opgeslagen dat tot vloeistof is verdicht. Dit type blusser is goed te herkennen aan het handvat en de zwarte koker aan het einde van de slang. Het handvat moet men tijdens het blussen vasthouden, omdat het uiteinde van de onbeschermde koker zeer koud wordt (tot ongeveer −80 °C) en men hierdoor derdegraads brandwonden op zou kunnen lopen. Het grote voordeel van CO2 blussers is dat er geen residu achterblijft na het blussen. De CO2 blusser is daarom geschikt voor het blussen van branden van onder spanning staande apparatuur (voorheen brandklasse E) en vloeistofbranden (brandklasse B).
- Vetbrandblusser: voor het gebruik in keukens zijn speciale vetbrandblussers ontwikkeld, die geschikt zijn voor het blussen van branden met oliën en vetten. Het blusmiddel wordt ook wel chemisch schuim genoemd. Bij een blussing zorgt het voor een gasdichte laag over het vet of de olie. Vetbrandblussers zijn herkenbaar aan het klasse F label. De blusser is voorzien van een slang met een metalen bluslans om op een veilige manier dicht bij de brandhaard, bijvoorbeeld een pan met brandend frituurvet, te kunnen komen.
Brandslanghaspels
- Vaste haspels gemonteerd aan de muur
Een brandslanghaspel is een metalen haspel met een uitrolbare brandslang die kan worden gebruikt door om een beginnende brand te blussen of onder controle te houden tot de brandweer ter plaatse is. Een brandslanghaspel is aangesloten op de waterleiding en heeft daarmee een onbeperkte watertoevoer. De standaard lengte van de brandslang is 20, 25 of 30 meter.
- Verrijdbare haspelkarren
De verrijdbare haspelkar is een variant op de klassieke brandslanghaspel. Een verrijdbare haspelkar heeft als grote voordeel dat deze gemakkelijk te verplaatsen is naar de locatie van de brand. Een ander verschil is de lengte van de brandslang. Verrijdbare haspelkarren hebben een brandslang met een lengte van 40, 50 of wel 70 meter, waarmee ze een veel groter bereik hebben.
Voor de watertoevoer van een verrijdbare haspelkar zijn er twee opties. De haspelwagen kan worden aangesloten op de drinkwaterleiding óf op de watervoorziening van de sprinklerinstallatie. Wanneer één of meerdere haspelkarren op de sprinklerinstallatie worden aangesloten, dan moet men voor de watervoorziening rekening houden met de extra gevraagde capaciteit.
Wettelijke verplichtingen
In Nederland worden vanuit het Bouwbesluit 2012 per gebruiksfunctie verplichtingen gesteld ten aanzien van de aanwezigheid van kleine blusmiddelen. Op basis van artikel 6.28 van het Bouwbesluit zijn brandslanghaspels in sommige gevallen verplicht. Daarnaast moet dit - voor zover dit voor de dekking nodig is - aangevuld worden met draagbare of verrijdbare blustoestellen (art 6.31 lid 1). In de praktijk zijn er in veel gebouwen dan ook zowel brandslanghaspels als brandblussers aanwezig.
Het is belangrijk dat een brandblusser goed functioneert als het er op aan komt. Brandblussers moeten daarom ten minste eenmaal per 2 jaar conform NEN 2559 worden gecontroleerd en onderhouden.
Er gelden ook eisen voor de etikettering en aanduiding van blusmiddelen. Zo moeten brandblussers de kleur signaalrood hebben en er moet op het blustoestel vermeld staan welk blusmiddel er in zit, voor welke brandklasse(n) de blusser geschikt is en hoe deze te gebruiken is. Blusmiddelen moeten bovendien duidelijk zichtbaar opgehangen worden, zodat men deze direct in gebruik kan nemen in geval van brand. Ook moeten ze worden gemarkeerd met pictogrammen conform NEN 3011.
De effectiviteit van kleine blusmiddelen
Brancheorganisatie Federatie Veilig Nederland (FVN) doet sinds 2008 onderzoek naar het onderhoud en de inzet van kleine blusmiddelen. Uit hun meest recente onderzoek (2019) blijkt dat de organisatie zelf in 77% van de gevallen een brand zelf kan blussen of onder controle weet te krijgen met behulp van een brandblusser of brandslanghaspel. Deze cijfers tonen aan dat kleine blusmiddelen dus bijzonder effectief zijn als eerste interventiemiddel.