Een ontruimingsinstallatie

Een ontruimingsinstallatie wordt vanuit het Bouwbesluit altijd toegepast in combinatie met een brandmeldinstallatie. In veel gevallen wordt de ontruimingsinstallatie aangestuurd via automatische melders en/of handbrandmelders. Bij brand zet de brandmeldinstallatie dan een signaal door naar het ontruimingssysteem, waarop de alarmgevers worden geactiveerd. De installatie kan uit diverse akoestische en optische signaalgevers bestaan, zoals bijvoorbeeld luidsprekers, sirenes en flitslichten. Deze signaalgevers zorgen er voor dat de aanwezige personen worden gealarmeerd, zodat (een deel van) het gebouw snel en ordelijk kan worden ontruimd.

Geen paniek met een stil alarm

In sommige gevallen is het niet wenselijk dat er een luid signaal afgaat bij de ontruiming, vanwege het risico dat dit paniek bij de aanwezige mensen veroorzaakt. In het kader van de hulpverlening kan er dan voor worden gekozen om een ontruimingsinstallatie met stil alarm toe te passen.

Hoe werkt stille alarmering?

Een stil alarm wordt ingezet om uitsluitend de mensen te waarschuwen die verantwoordelijk zijn voor de hulpverlening. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld BHV’ers snel en gestructureerd mensen naar buiten begeleiden, zonder dat er een panieksituatie ontstaat. Bij een calamiteit verzendt het ontruimingssysteem een signaal via piepers, een DECT systeem of ander communicatiesysteem naar de personen die de ontruiming moeten starten en begeleiden. Er kan ook gebruik worden gemaakt van attentiepanelen bij een zusterpost of beveiliging post.

Waar kan een stil alarm worden toegepast?

Een stil alarm wordt onder andere toegepast bij locaties waar grote groepen mensen tegelijkertijd aanwezig zijn. Als er in zo’n situatie paniek ontstaat, kunnen mensen in de verdrukking komen met alle gevolgen van dien. In bijvoorbeeld een theater of stadion kan een stil alarm worden ingezet om een eventuele ontruiming veilige en gestructureerd te laten verlopen.

Een stil alarm biedt ook uitkomst voor plekken waar niet zelfredzame mensen aanwezig zijn, zoals bijvoorbeeld een ziekenhuis, zorgcentrum of een gesloten inrichting. In deze situaties zijn de aanwezige mensen veelal afhankelijk van hulpverleners om bij brand in veiligheid te komen. Hier moet men er ook rekening mee houden dat het ontruimen van ruimtes of afdelingen met niet-zelfredzame personen vaak meer tijd kost. Daarom is het in deze situaties erg belangrijk dat de hulpverleners tijdig worden gealarmeerd en dat zij goed getraind zijn zodat zij weten hoe ze moeten handelen.

Wanneer kies je voor een stil alarm?

Bij de keuze tussen een ontruimingsinstallatie met stil alarm of luid alarm moeten er verschillende zaken in overweging worden genomen. Denk onder andere aan de volgende vragen: Hoeveel mensen zijn er maximaal tegelijkertijd aanwezig? Zijn de aanwezige mensen goed bekend met het pand? Zijn de aanwezige mensen zelfredzaam of hulpbehoevend? Bijlage D van NEN 2575 bevat een stroomdiagram waarmee op basis van bovenstaande vragen kan worden bepaald in welke situaties een luid alarm, stil alarm of combinatie daarvan kan worden toegepast.

De installatievormen

Afhankelijk van de toepassing en de situatie binnen het ontruimingsgebied, kunnen de volgende installatievormen van een stil ontruimingsalarm worden toegepast:

Stil alarm met een Personen Zoek Installatie (PZI).
Wanneer men het over een stil alarm heeft, wordt vaak een Personen Zoek Installatie (PZI) bedoeld. Een PZI waarschuwt automatisch een geselecteerde groep mensen via een akoestisch en/of optisch signaal op een draagbare ontvanger van de installatie. Een bekend voorbeeld hiervan is een pager, ook wel bekend als een pieper of buzzer. Kenmerkend aan een PZI installatie is dat het ontvangsttoestel berichten met vaste teksten moet kunnen ontvangen en op een beeldvenster moet kunnen weergeven. Voor omgevingen met veel geluid kunnen ontvangers worden gebruikt met een trilfunctie. Een Personen Zoek Installatie moet voldoen aan de eisen die door de NEN 2575 worden gesteld.

Stil alarm met attentiepanelen op geselecteerde plaatsen
Een attentiepaneel betreft een speciaal paneel dat op één of meerdere geselecteerde plaatsen wordt geplaatst en een optisch en akoestisch alarmsignaal geeft bij een calamiteit. Deze vorm van alarmering wordt vaak als aanvulling gebruikt op een PZI installatie. Het is belangrijk dat er continue minimaal één persoon aanwezig is op de locatie waar het attentiepaneel geplaatst is. Attentiepanelen kunnen bijvoorbeeld worden geplaatst bij een zusterpost, post van de beveiliging, technische dienst of portiersloge.

Stil alarm met gesproken codeberichten via een geluidsinstallatie
Eigenlijk de meest eenvoudige vorm van een stil alarm is het gebruik van gecodeerde berichten. Dit kunnen automatische of gesproken gecodeerde berichten zijn die via een geluidsinstallatie wordt uitgezonden. Hierbij is de eis dat de geluidsinstallatie moet zijn uitgevoerd conform de eisen uit NEN 2575 voor een luid alarm type A. Wanneer een dergelijk systeem wordt gebruikt is het natuurlijk essentieel dat de te alarmeren personen bekend zijn met de verschillende gecodeerde berichten die gebruikt worden. Dit soort installaties komen voornamelijk voor bij gebouwen met een bijeenkomstfunctie, zoals bijvoorbeeld \een concertgebouw, theater of winkelcentrum.

De voor- en nadelen van een stil alarm

Voordelen:

• Met een PZI kunnen BHV’ers en andere hulpverleners snel worden ingelicht.
• De locatie van de calamiteit kan worden gedeeld, zodat de dichtstbijzijnde hulpverleners snel actie kunnen ondernemen.
• Berichten die niet voor bezoekers bestemd zijn kunnen met een stil alarm discreet naar een selecte groep mensen verzonden worden. Dit helpt paniek te voorkomen.
• Een ontruiming kan gemakkelijker gestructureerd in verschillende fasen worden uitgevoerd. Omdat de aanwezige personen nog niet op de hoogte zijn van de situatie, kan het personeel dat de ontruiming begeleidt de aanwezigen in fases in groepen ontruimen. Hierdoor worden opstoppingen bij (nood)uitgangen voorkomen.
• Het is mogelijk om real time inzicht te krijgen in wie gehoor geeft aan de melding.
• Door de ontvangers en personeel te koppelen kan men direct zien welke hulpverleners op ieder gegeven moment aanwezig zijn.

Nadelen:

• Wanneer er met gecodeerde berichten wordt gewerkt, moeten hulpverleners getraind worden zodat zij bekend zijn met deze codes en de handelingen die daarbij horen.
• Ontvangers van een PZI moeten te allen tijde correct functioneren en opgeladen zijn. Dit vraagt om extra aandacht van de organisatie en brengt onderhoudskosten met zich mee.
• De lengte van afleesbare boodschappen op een draadloze ontvanger is beperkt.  

Programma van eisen

Vanuit de wetgeving (Bouwbesluit) moeten ontruimingsinstallaties in Nederland voldoen aan een programma van eisen volgens NEN 2575. Deze norm stelt eisen aan het ontwerp, de uitvoering en de kwaliteit van ontruimingsinstallaties die bedoeld zijn om een snelle en ordelijke personele ontruiming van een gebouw of ruimte te bewerkstelligen als er een brand of andere calamiteit plaatsvindt. NEN 2575 stelt niet alleen eisen aan de kwaliteit van de componenten zelf, maar ook aan de wijze van installeren en de organisatie eromheen. De belangrijkste prestatie-eisen vanuit de NEN 2575 voor ontruimingsinstallaties met stil alarm zijn:

• Een alarmbericht moet binnen 20 seconden door alle ontvangers ontvangen worden.
• Storingen moeten binnen 100 seconden worden gemeld.
• De systeembeschikbaarheid moet op jaarbasis minimaal 99,7% bedragen.

Andere eisen zijn dat:

• de stilalarminstallatie moet zijn uitgevoerd met een noodstroomvoorzieningen die de installatie gedurende ten minste 12 uur kan voeden.
• de transmissieweg tussen de brandmeldcentrale (BMC) en de stilalarminstallatie op goed functioneren moet worden bewaakt
• de gebruikte onderdelen compatibel met elkaar moeten zijn;
• storingsmeldingen moeten worden doorgemeld naar een ontvangststation dat 24 uur per dag wordt bezet
• er handmatig via een bedienpaneel alarmberichten verstuurd kunnen worden

Indien vanuit het Bouwbesluit voor de brandmeldinstallatie een geldig inspectiecertificaat op grond van de CCV-regeling is vereist, dan moet ook de ontruimingsinstallatie een geldig inspectiecertificaat hebben.

Unica Fire Safety levert een compleet aanbod van gecertificeerde ontruimingsinstallaties met luid alarm (type A en B) en stil alarm. Onze specialisten adviseren u graag over welke soort ontruimingsalarmering het meest geschikt is voor uw pand.